ÇOCUKLARDA ÖZ SAYGI KAZANDIRMA

Merhabalar,

Günümüzde birçok uzman insanın kendisine saygı duyması gerektiğini vurguluyor. Peki son dönem de öz saygı diye bir kavram çıktı. Psikologların yetişkinlere sık sık seanslar verdiği bir eğitim haline geldi. Beraberinde öz saygının yetişkinlikte mi kazanıldığı ile ilgili sorular oluşmaya başladı. Hayır, çocuklukta kazanılır. Peki nedir bu öz saygı ele alalım.

Öz Saygı: Bireyin kendisini değerlendirmesi sonucunda, kendisiyle ilgili geliştirdiği tutum ve olumlu/olumsuz yargıdır (Doğru ve Peker, 2004).

Bu tanımı okuduğumuz da önemli bir detay veriyor bize. Yetişkinin iç dünyasında kendi ile ilgili olumlu – olumsuz duyguları barındırabilmesi. Yani kendini yeterli gördüğü konular ile yetersiz gördüğü konuları kabullenme olarak açıklanabilir. Örneğin bu kişi top oyunlarında çok iyidir. Top oyunu oynayabildiğinin, yeterli olduğunun farkındadır. Aynı zamanda sudan korkmakta ve yüzme konusunda iyi ve yeterli değildir. Bu durumun da farkındadır, bu durumu içselleştirmiş ve kabullenmiştir. Kendisinin olumlu ve olumsuz yönlerini kabul etmektedir. En basit hali ile açıkladım.

Daha da derine inmek gerekirse öz saygı, kişinin yaşadıkları ile başa çıkabileceğine inanmak, öz benliğini saygı duymaya değer bulmak ve bunun sonucu olarak da ister olumlu ister olumsuz olsun sahip olunan düşünce, duygu ve davranışlarını ya da istediklerini ve istemediklerini yansıtmanı sağlayan güçtür. Öz saygının temelinde “Kendimi nasıl yorumluyorum?” sorusu vardır.

Kişinin yapabilirliği, başarabildiği ya da yapamadığı, başaramadıkları, yeterli ve yetersiz olduğu durumları üçüncü kişilerin ifade etmesine gerek olmaksızın farkında olmasıdır.

Peki bu durumu çocuklukta geliştirmek için ne yapmalıyız?

• Çocuğunuza karşı koşulsuz sevgi ve kabul duygusunu yansıtmalısınız. Böyle bir ortamda yetişen çocuğun öz benlik algıları güçlü ve olumlu olacaktır.
• Çocuğumuz bize bir şeyler anlatırken elimizdeki her şeyi bırakıp göz teması kurarak onu dinlemeli, anlatırken hissettiği duygulara ortak olmalıyız.
• Her zaman söylediğim, ısrarla ifade ettiğim çocuğumuza sınır koymalıyız. Sınırlar çocuğu güvende hissettirir. Nerede durması gerektiğini bilmek beraberinde özgüvenini geliştirecektir.
• Çocuğumuza bir söz veriyorsak en basitinden; “Birazdan geleceğim, lütfen beni bekle!” Gibi sonrasında muhakkak yanına gitmeliyiz. Söylediğimiz söyler tutarlı olsun ki yerine getirebilelim. Çocuğun kendisine güvenmesini sağlayacaktır.
• Çocuğa devamlı komut vermek doğru değildir. Rutinleşmiş durumları kendisinden yapılması istenmelidir. Örneğin eve gelince montunu çıkarma, yatmadan dişlerini fırçalama vb. “Hadi!” demek yerine kendisinin yapması beklenir.
• Çocuğunuz ile her gün etkili vakit geçireceğiniz zamanlar oluşturmalısınız. Bizler çocuğumuza değer verdiğimizi en güzel oyun oynayarak gösterebiliriz.
• Yaşına uygun basit sorumluluklar verilmelidir. Sorumluluğunu yerine getirdiğinde omzuna hafifçe dokunarak “Sen yaptın!” demek çocuğun kendine güven duymasını sağlayacaktır. Yapamadığında ise “Gel birlikte bir de şöyle deneyelim, harikaa, işte oluyor!” şeklinde olumlama yapmak önemlidir.
• Çocuğunuz ile konuşurken ben dili kullanmaya özen göstermelisiniz.
• Oynadığınız oyunları ara ara yeniden oynamak ve yeniden oynamadığımızda çocuğunuzun sizleri yönlendirmesine izin verici olabilirsiniz. Liderlik görevi üstlenmek kendisine karşı saygı duymayı artıracaktır. Daha önce okuduğunuz bir kitabı size resimlerini anlatması için teşvik edebilirsiniz.
• Kısacası çocuk ile etkili iletişim kurmak, sınır koyabilmek, duygu paylaşımı yapmak, oyun oynamak, çocuğu dinlemek çocukta özgüveni geliştirir. Çocuğun kendisini yeterli hissetmesini sağlar. Beraberinde ise öz saygı gelişimi gerçekleşir.

Daha fazla bilgi ve soru için bana ulaşabilirsiniz. Sorunlarınıza daha detaylı çözümler sunabilmek için buradayım. Bol oyunlu ve bol gelişimli günler dilerim.

Çocuk Gelişimci ve Oyun Terapisti

DİDEM NALCIOĞLU