İş Bulma Kaygısı

Psikolojik Danışman

Beyzanur Yanık

24 Eylül 2025

Üniversite yıllarının sonuna yaklaşırken pek çok öğrencinin aklında benzer bir kaygı belirir: “Mezun olduktan sonra iş bulabilecek miyim?”

Akademik bilgi birikimi ve uygulama deneyimleriyle donatılmış olsak da, iş piyasasının belirsizliği ve rekabet ortamı geleceğe dair endişeleri artırabilmektedir.

Bu yazıda, iş bulma kaygısını akademik bir çerçevede ele alırken aynı zamanda bu süreci daha sağlıklı yönetmeye yönelik öneriler sunmayı amaçlıyorum.

Kaygının Doğası: Tehdit mi, Fırsat mı?

Psikoloji literatüründe kaygı, çoğu zaman tehdit algısıyla ilişkilendirilse de aslında uyum sağlayıcı bir işlevi de vardır. Lazarus ve Folkman’ın (1984) stresle başa çıkma kuramına göre kaygı, bireyi çevresel taleplere karşı harekete geçmeye teşvik edebilir. Mezuniyet sonrası iş bulma kaygısı da, doğru yönetildiğinde mesleki gelişime yön veren bir güç haline gelebilir.

Burada kritik soru şudur: “Kaygımı beni durduran bir engel olarak mı görüyorum, yoksa gelişimime yön veren bir fırsat olarak mı?”

Kaygıyla Başa Çıkmak İçin Öneriler

Kariyer Planlaması Yapın:

Mezuniyet öncesi kendinize şu soruları sorabilirsiniz:

• Hangi alanlarda çalışmak beni daha çok tatmin eder?
• Mesleki becerilerim hangi kurumlara daha uygun?
• Bu sorular, yol haritanızı daha net çizmenizi sağlar.

Mesleki Gelişim Olanaklarını Takip Edin:

Araştırmalar, yaşam boyu öğrenme eğiliminin mesleki doyumla pozitif ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu nedenle lisans sonrası yüksek lisans, sertifika programları veya seminerlerle kendinizi güncel tutmanız önemlidir.

Profesyonel Ağlar Kurun:

Meslektaşlarla iletişim kurmak, kongre ve seminerlere katılmak, yalnızca bilgi edinmenizi değil, aynı zamanda iş fırsatlarını fark etmenizi sağlar.

Psikolojik Dayanıklılık Geliştirin:

Kaygıyı tamamen ortadan kaldırmak yerine onunla baş etmeyi öğrenmek, daha sürdürülebilir bir yoldur. Bu noktada nefes egzersizleri, bilişsel yeniden yapılandırma teknikleri ve destekleyici sosyal ilişkiler etkili olabilir.

Alternatif Senaryolar Geliştirin:

Tek bir seçeneğe bağlı kalmak kaygıyı artırır. Bu nedenle farklı alanlarda (okul, özel merkez, online danışmanlık vb.) çalışma ihtimallerini düşünmek, belirsizlik karşısında esnekliğinizi artırır.

Unutulmamalıdır ki iş bulma kaygısı, yalnızca bireysel değil, aynı zamanda yapısal faktörlerle de ilişkilidir. Bu nedenle kaygınızı tamamen kişisel bir eksiklik olarak görmek yerine, içinde bulunduğunuz koşulları göz önünde bulundurmanız sağlıklı olacaktır.

Sorulması gereken mucizesel bir soru şudur:

“Mevcut kaygımı, kendimi geliştirmek için nasıl kullanabilirim?”

Bu soruya verilen dürüst bir yanıt, mezuniyet sonrası belirsizlikleri daha yönetilebilir hale getirecektir.

Mezuniyet sonrası iş bulma kaygısı, öğrenciler ve mezunlar için oldukça doğal bir süreçtir. Bu kaygıyı tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmayabilir, ancak onu işlevsel hale getirmek mümkündür. Mesleki gelişim fırsatlarını değerlendirmek, ağ kurmak ve alternatif senaryolar geliştirmek, bu süreci daha sağlıklı yönetmenize yardımcı olacaktır.