Psikolog

Mustafa Mert ÇILDIR

18 Ağustos 2025

Alkol: Keyiften Bağımlılığa Giden İnce Çizgi

Alkol, birçok kültürde sosyal hayatın bir parçası olarak görülür. Arkadaş buluşmalarında kadeh kaldırmak, iş sonrası bir bira içmek ya da kutlamalarda şampanya açmak çoğu kişiye oldukça “normal” gelir. Ancak alkol tüketiminde fark edilmeyen küçük detaylar, zamanla kişiyi bağımlılığa sürükleyebilir. İşte tam da bu noktada “sosyal içici” ile “alkol bağımlısı” arasındaki farkı bilmek hayati önem taşır.

Sosyal İçici Kimdir?

Sosyal içici, alkolü yalnızca belli ortamlarda ve sınırlı miktarda tüketen kişidir.

• Genellikle özel günler, kutlamalar veya arkadaş buluşmaları dışında alkol almazlar.
• İçtiklerinde de miktarı kontrol edebilirler.
• “Hayır” diyebilme becerileri vardır; canları istemediğinde rahatlıkla reddedebilirler.
• Alkol hayatlarının merkezinde değildir.

Örnek: Ayda bir arkadaş buluşmasında 1–2 kadeh içki içmek ve sonrasında alkol arayışı içine girmemek sosyal içiciliğe örnektir.

Alkol Bağımlısı Kimdir?

Alkol bağımlılığı, sadece alışkanlık değil, beyinde biyokimyasal değişimlere yol açan bir hastalıktır.

• Kişi alkol içmeden rahatlayamaz, gündelik işlevlerini yerine getirmekte zorlanır.
• “Bir kadehle başlar” ama sınırı koyamaz, miktar giderek artar.
• İş, okul, aile ve sosyal hayat olumsuz etkilenir.
• İçmediği zaman yoksunluk belirtileri (terleme, sinirlilik, titreme, kaygı) ortaya çıkabilir.
• Alkolü bırakmayı denese de tekrar başlama eğilimi yüksektir.

Örnek: “Sadece bir bira içeceğim” diyerek başlayan bir akşamın sabaha kadar süren yoğun tüketime dönüşmesi bağımlılığın tipik bir göstergesidir.

Sosyal İçici ile Bağımlı Arasındaki Farklar

Özellik Sosyal İçici Alkol Bağımlısı İçme Sebebi Sosyal ortamda keyif, paylaşım, Rahatlama, stresle başa çıkma, zorunluluk Kontrol Miktarı ve zamanı kontrol edebilir Kontrol kaybı yaşar Sıklık Seyrek, belli durumlarda Sıklıkla, düzenli ve artan dozlarda Hayat Etkisi Günlük yaşama zarar vermez. İş, aile ve sağlık ciddi şekilde etkilenir. Yoksunluk Alkol almadığında sorun yaşamaz Alkol almazsa fiziksel ve psikolojik yoksunluk görülür

Alkol Bağımlılığı ve Tedavi Süreci

Alkol bağımlılığı, tıbbi ve psikolojik yönleri olan bir hastalıktır. Tedavi edilmediğinde karaciğer hasarı, beyin fonksiyon bozuklukları, kalp problemleri ve depresyon gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Ancak doğru tedavi ile bağımlılık kontrol altına alınabilir.

1. Farkındalık ve Karar

İlk adım, kişinin sorunu kabul etmesi ve yardım almaya karar vermesidir. “Ben bağımlı değilim” inkârı, süreci en çok zorlaştıran durumdur.

2. Tıbbi Destek

• Detoks süreci: Vücudun alkolden arındırılması için genellikle hastane ortamında yapılır.
• İlaç tedavisi: Bazı ilaçlar alkol isteğini azaltmaya ve yoksunluk belirtilerini hafifletmeye yardımcı olur.

3. Psikoterapi

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kişinin düşünce ve davranış kalıplarını değiştirerek alkolle baş etmesini sağlar.
• Motivasyonel görüşme: Bireyin bırakma isteğini güçlendirir.
• Grup terapileri ve destek grupları (AA – Adsız Alkolikler): Kişinin yalnız olmadığını hissetmesini sağlar.

4. Sosyal Destek

Aile ve arkadaşların desteği, kişinin sürecinde kritik rol oynar. Sosyal çevre ne kadar sağlıklı ve destekleyici olursa, nüks etme riski o kadar azalır.

Pozitif Psikoloji Perspektifi: Sağlıklı Yaşamı Güçlendirmek

Pozitif psikoloji, yalnızca sorunları tedavi etmeye değil, bireyin yaşamını daha anlamlı ve doyurucu hale getirmeye odaklanır. Alkol bağımlılığı gibi zorlayıcı süreçlerde pozitif psikoloji, kişinin güçlü yönlerini ve umut duygusunu ortaya çıkararak iyileşmeyi destekler.

1. Güçlü Yönleri Keşfetmek

Bağımlılık, kişinin kendine dair inancını zedeleyebilir. Pozitif psikoloji ise bireyin yetkinliklerini, değerlerini ve güçlü yanlarını fark etmesine yardımcı olur.

2. Anlam ve Amaç

Yaşamında bir amaç ve değer bulan bireyler, bağımlılık karşısında daha dirençlidir. Yeni hedefler belirlemek, bırakma sürecini destekler.

3. Olumlu Duyguların Artırılması

• Şükran günlüğü tutmak, ruhsal dayanıklılığı artırır.
• Mindfulness (bilinçli farkındalık) çalışmaları, kaygıyı azaltır.
• Sanat, spor veya müzikle ilgilenmek, alkolün boşluğunu sağlıklı şekilde doldurur.

4. Sosyal İlişkileri Güçlendirmek

Destekleyici ve sağlıklı sosyal bağlar, iyileşmenin en güçlü dayanağıdır. Bağımlılıktan uzaklaşırken güçlü ilişkiler kurmak, kalıcı iyileşmeyi sağlar.

İnce Çizgiyi Geçmemek İçin Ne Yapmalı?

• Kendi sınırını bilmek ve “hayır” diyebilmek çok önemlidir.
• Stresle başa çıkmak için alkol yerine spor, hobi veya sosyal destek tercih edilmelidir.
• Pozitif psikoloji uygulamaları, sadece bağımlılıktan korunmayı değil, aynı zamanda daha anlamlı ve tatmin edici bir yaşam kurmayı sağlar.

Son Söz

Alkol, sosyal hayatın bir parçası olabilir ama kontrolü kaybettiğiniz an bağımlılığa giden yola adım atılmış olur. Tedaviyle birlikte pozitif psikoloji uygulamaları da devreye sokulduğunda, kişi sadece bağımlılıktan kurtulmakla kalmaz; aynı zamanda yaşamına daha fazla umut, anlam ve mutluluk katar.

Psikolog

Mustafa Mert ÇILDIR