Kontrol Etme İhtiyacı

Psikolojik Danışman

Esra Yılmaz

27 Ekim 2025

Kontrol Etme İhtiyacı: Güvende Hissetmenin Görünmeyen Yolu

Bazı insanlar için her şeyin kontrol altında olması hayati bir gerekliliktir. Ne olacağını önceden bilmek, sürprizleri en aza indirmek ve her detayı planlamak içlerini rahatlatır. Ama bazen bu kontrol etme isteği, farkında olmadan hayatı yönetmek yerine ondan korkmanın bir yolu haline gelir.

Peki neden kontrol etmek isteriz? Ve bu ihtiyacın altında aslında ne yatar?

Kontrol İhtiyacının Kökeni

Kontrol etme eğilimi genellikle güvende hissetmeme duygusundan doğar. Çocuklukta yaşanan belirsizlikler, reddedilme, ihmal, ya da beklenmedik kayıplar; kişiye “kontrol bende olursa, bir daha aynı acıyı yaşamam” inancını öğretir. Bu inanç, yetişkinlikte “her şeyi bilmem, planlamam, düzenlemem gerek” şeklinde kendini gösterir. Aslında kontrol etme isteği, çoğu zaman kendini koruma stratejisidir.

Kontrol Yanılsaması

Kontrol ettiğimizi sandığımız birçok şey aslında bizim dışımızdadır: insanların düşünceleri, davranışları, hava, zaman, hatta geleceğin kendisi. Bu nedenle kontrol çabası kısa süreli bir rahatlama sağlar ama uzun vadede

• sürekli tetikte olma hali,
• yorgunluk,
• kaygı ve
• ilişkilerde çatışma
• yaratabilir.

Bırakmak zor gibi görünse de, gerçek güven duygusu kontrol etmekten değil, belirsizlikle barışmaktan doğar.

Bilim Ne Diyor?

Araştırmalar, belirsizliğe tahammül edebilme becerisinin (tolerans for uncertainty) anksiyete düzeyleriyle doğrudan ilişkili olduğunu gösteriyor. Yani belirsizliğe ne kadar tahammül edebilirsek, o kadar içsel huzur yaşayabiliyoruz. Bu da demek oluyor ki;

kontrol etmeye çalışmak yerine olanı kabul etme becerisini geliştirmek, kaygıyla baş etmede en etkili yollardan biridir.

Kontrol Etme Döngüsünü Fark Etmek

İlk adım, kontrol etme davranışını fark etmektir. Şu sorularla başlayabilirsin:

• Belirsiz bir durumda ne hissediyorum?
• Kontrolü kaybettiğimde ne olmasından korkuyorum?
• Bu durumu gerçekten kontrol edebilir miyim, yoksa sadece öyleymiş gibi mi hissediyorum?

Bu sorular, davranışının ardındaki duyguyu (çoğunlukla korku veya güvensizlik) görünür kılar.

Güven Duygusunu İçsel Olarak Yeniden Kurmak

Gerçek güven, dış dünyanın öngörülebilir olmasından değil, kendi iç dünyana dayanabilme becerinden doğar. Zamanla kontrol etme ihtiyacı azaldıkça, yaşama alan açmak mümkün hale gelir.

Sonuç: Bırakmak Yenilmek Değil

Kontrolü bırakmak, kaderine teslim olmak değildir. Tam tersine, gerçek özgürlüğe giden ilk adımdır. Her şeyi bilmek zorunda değilsin. Her şey planlandığı gibi gitmek zorunda değil. Ve bazen en iyi şey, biraz geri çekilip hayatın kendi ritmine güvenmektir. Çünkü bazen güvende hissetmenin en iyi yolu, her şeyi kontrol etmek değil, kendine güvenmektir.