Obsesif Kompulsif Bozukluk gölgesinde bir yaşam

Psikolog

Aleyna Sarısaman

22 Mayıs 2025

Günlük yaşamda zaman zaman hepimiz bazı düşüncelere takılabilir veya belirli davranışları tekrar edebiliriz. Ancak bu düşünceler ve davranışlar, kişinin yaşam kalitesini düşürecek, işlevselliğini bozacak düzeye ulaştığında, obsesif kompulsif bozukluk (OKB) adı verilen bir ruhsal sağlık sorunu gündeme gelir.

OKB Nedir?

OKB, bireyin istem dışı, tekrarlayıcı ve rahatsız edici düşünceler (obsesyonlar) ile bu düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltmak için yapılan yineleyici davranışlar (kompulsiyonlar) sergilediği bir anksiyete bozukluğudur. Bu durum, kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir ve ciddi işlev kayıplarına yol açabilir

Obsesyonlar (Takıntılı Düşünceler)

Obsesyonlar, kişinin zihnine istemsizce giren, rahatsız edici ve tekrarlayıcı düşüncelerdir. Yaygın obsesyon örnekleri şunlardır:

• Kirlenme korkusu: Mikrop, hastalık veya kir bulaşmasından aşırı endişe duyma.
• Şüphe ve kontrol ihtiyacı: Kapının kilitli olup olmadığını defalarca kontrol etme.
• Simetri ve düzen takıntısı: Eşyaların belirli bir düzende olmasına aşırı önem verme.
• Cinsel veya dini içerikli düşünceler: Kişinin değerleriyle çelişen, rahatsız edici düşünceler. 
• 
  

Kompulsiyonlar (Zorlayıcı Davranışlar)

Kompulsiyonlar, obsesyonların yarattığı kaygıyı azaltmak için yapılan tekrarlayıcı davranışlardır. Yaygın kompulsiyon örnekleri:

• Aşırı temizlik: Ellerin sık sık yıkanması, eşyaların sürekli dezenfekte edilmesi.
• Tekrarlayan kontrol: Kapıların, ocakların, elektrikli aletlerin defalarca kontrol edilmesi.
• Sayma ve düzenleme: Belirli sayılarda sayma, eşyaları simetrik şekilde yerleştirme.
• Zihinsel ritüeller: Belirli kelimeleri veya duaları sürekli tekrar etme. 

OKB Nedenleri

OKB’nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik, biyolojik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir.

• Genetik yatkınlık: Ailede OKB öyküsü olan bireylerde risk artar.
• Beyin kimyası: Serotonin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği OKB ile ilişkilendirilmiştir.
• Çocukluk çağı travmaları: Erken yaşta yaşanan travmatik olaylar OKB gelişiminde rol oynayabilir. 
• 
  

OKB Türleri

OKB, farklı obsesyon ve kompulsiyon türlerine göre sınıflandırılabilir:

• Kirlenme ve temizlik: Mikrop kapma korkusu ve aşırı temizlik davranışları.
• Kontrol etme: Zarar verme korkusu ve sürekli kontrol etme davranışları.
• Simetri ve düzen: Eşyaların belirli bir düzende olmasına aşırı önem verme.
• Biriktirme: Gereksiz eşyaları atamama ve biriktirme davranışı. 
• 
  

OKB Tedavisi

OKB, uygun tedavi yöntemleriyle yönetilebilir bir bozukluktur.

Psikoterapi

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), OKB tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir. Özellikle Maruz Bırakma ve Tepki Önleme (ERP) tekniği, bireyin obsesyonlarına maruz kalmasını ve kompulsif davranışları engellemeyi hedefler. 

Obsesif kompulsif bozukluk, bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir rahatsızlıktır. Ancak doğru tanı ve etkili tedavi yöntemleriyle, bireyler OKB’nin üstesinden gelebilir ve daha sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler. Eğer siz veya bir yakınınız OKB belirtileri yaşıyorsa, bir ruh sağlığı uzmanına başvurmanız önemlidir.