Geleneksel Aile Modelinden Modern Aile Modeline Geçiş

Merhabalar,

Biraz aile tutumlarından bahsetmek istiyorum. Görüştüğüm ailelerin geneli çocuklarının asla sözlerini dinlemediğini dile getirir. Hatta bazen kendilerine vurduğunu sürekli istedikleri olmadığında ağladıklarını ya da yaşından büyük cevaplar verdiklerini dile getirirler. En çok da bu konu ile ilgili benden seans almak isterler. Bu durumu çözmek adına bana danışan ailelere, sorunun kendi tutumlarından kaynaklandığını dile getiriyorum. Kimi aile şaşırarak çocuklarından kaynaklandığını düşünürken kimi aile ise çok şımarttıklarını dile getirerek ceza eğitimi vermeleri gerektiğini düşünürler.

Eveett! Bir sorun olduğu doğru. Çocuğunuz ile aranızda tutumlarınızdan kaynaklı sıkıntılar olabilmektedir. Tabii ki detaylı bir görüşme yapmak önemli. Budur! Demek doğru değildir. Ama yukarıdaki maddeleri sebepsiz yapıyorsa sebebi çocuğunuza olan tutumlarınızdandır.

Modern Ebeveynlik diye bir kavram var malumunuz. Geleneksel Ebeveynlik kavramından çıktık ve modern ebeveynliğe geçiş yapmaya çalışıyoruz. Biz çocuk gelişimcilere göre arada sıkıştığımızı ondan kaynaklı bu sorunların yaşandığını söyleyebiliriz. Modern aile tutumu, aile üyelerinin bireyselleşmesi, ailelerin kentsel alanda oluşan yeni toplum yapısına adapte olması ile hayatımıza giriş yapmıştır. Modern aile tutumunun amacı toplumun dinamik yapısına uyum sağlayabilen yeniliklere açık ve bireylerin kendi özel alanlarına saygı duyan aile modeli oluşturabilmektir.

Geleneksel aile tutumuna sahip ebeveynler çocuklarını, nesilden nesle aktarılan söylemlere göre ya da inanış biçimlerine göre yetiştirmekteydi. Mantığı faydacı bir tutuma dayanmaktaydı. Bu tutumda süreç değil ulaşılan hedefler önemliydi. Çocukların bireysel farklılığına çok fazla önem verilmemekte, bu sebeple çocuk yetiştirme tutumlarının değiştirilmesine ihtiyaç duyulmadan süregelen tutumlar devam ettirilmekteydi.

Geleneksel aile tutumu ve modern aile tutumu için şunu söylemeliyim ki ikisi de ideal çocuk yetiştirme tutumu değildir. Modern aile tutumunda, otorite olmayı ve sınır çizmeyi tamamen bırakıyoruz. Çocuğumuzu bir birey olarak kabul etmeli, yaptıklarını, duygularını ve düşüncelerini önemsemeliyiz. Ebeveyn olarak evimizde bir otorite figürü olamazsak otoriterin yerini çocuğumuz almaya başlar. Çocuk ebeveynini yönetmeye çalıştığı için ev ortamında sık sık krizler çıkar. O nedenle geleneksel ebeveynlik tutumundan gelen otoriteyi, net ve kararlı bir tutuma çevirerek çocuğumuza uygulamalıyız. Aynı şekilde sınırları net bir şekilde doğru çizmeliyiz. Mükemmel bir ebeveynlik yoktur. Mükemmel bir insan yoktur ki ebeveynliği olsun değil mi? Mükemmel olma çabası hata yapma olasılığını artırır. Hem çocukta hem ebeveynde stres oluşturur. Araştırmacılar aile tutumlarını araştırarak en doğru tutumu bulma yönünde adımlar atmıştır.

Aile tutumları 4 başlıkta incelenmektedir.

• Demokratik ebeveyn tutumu
• Liberal ebeveyn tutumu
• Otoriter ebeveyn tutumu
• Koruyucu ebeveyn tutumu

Bu ebeveyn tutumlarını kısaca açıklamak isterim. Demokratik ebeveyn tutumu; çocuğa güven vermek, yaratıcı düşünme becerilerini desteklemek, ortak karar almak, çocukla sıcak ilişkiler kurmak üzere benimsenen bir ebeveyn tutumudur. Bu tutumla yetişen çocuklar, sosyal anlamda uyumlu, kendini rahatça ifade eden çocuklar olur. İnsanlarla kolay iletişime girebilen, insani değerleri olan, empati gücü yüksek, özgüven sahibi olma ihtimali daha fazla olan çocukların anne ve babaların tutumu olarak söylenebilir.

Otoriter ebeveyn tutumu; ebeveynin çocuğa sevgisini esirgeyerek denetlemeye çalıştığı bir tutum demek yeridir. Çocuğa karşı ağır kurallar koymaya dayanır. Sınır eğitimi alan ebeveynler otoriter tutum sergilemekten korkarlar. Bahsedilen sınır eğitiminin otoriter ebeveynlikle bir ilgisi yoktur. Bizler sınırları çocuğun bireyselliğine, duygu ve düşüncelerine saygı çerçevesinde belirleriz. Otoriter ebeveynliğe maruz kalan çocuklarda, otoriteye baş kaldırma, direnç, hırçınlık ve saldırganlık durumları gözlenir.

Liberal ebeveyn tutumu; ebeveynin çocuğa aşırı hoşgörülü davranmasıdır. Hiçbir kural ve sınır yoktur. Çocuk aileyi istediği gibi yönetebilmektedir. Çocuğun isteklerine karşı koşulsuz bir kabul vardır. Bu tutuma maruz kalan çocuklarda, sorumluluk alamama, stres ile baş edememe, duygularını kontrol edememe ve bencillik üst safhadadır. Çocuk ne istediğini bilmez.

Koruyucu ebeveyn tutumu; ebeveynin çocuğun yerine sorumluluk alması ve çocuğa hiçbir sorumluluk vermediği bir modele dayanır. Çocuğun gelişimine ve yaşına uygun sorumluluk alabilmesini isteriz. Koruyucu ebeveyn modeline sahip aileler, iyi bir ebeveynliğin çocuğu aşırı korumaya dayandığını düşünürler. Ve tüm işleri çocuğun yerine kendileri yaparlar. Tabi ki okul ortamında ve sosyal ortamda zorlanan çocuklar karşımıza çıkmaktadır.

Ebeveyn tutumlarını inceledik. Sizce en uygun tutum hangisiydi?

Tabi ki demokratik ebeveyn tutumu. Kısaca çocuğumuza sınır koymak çok önemlidir. Sınır eğitimi muhakkak alın. Ve çocuğu sınırlar içerisinde özgür olmaya doğru teşvik edin. Çocuğunuza alternatif üretme ve problem çözme becerisini muhakkak kazandırın. Çocuğunuza yıkıcı değil yapıcı iletişim kurmayı öğretin. Ve her gün etkili iletişimli oyunlar oynayın. Tüm bunları bir hayat felsefeniz olarak iletişiminizin akışında oynayın. Krizleri geçecek ve sizinle daha kaliteli bir ilişki kuracaktır.

Sorunlarınıza daha detaylı çözümler sunabilmek için buradayım. Bol oyunlu ve bol gelişimli günler dilerim.

Çocuk Gelişimci ve Oyun Terapisti

DİDEM NALCIOĞLU