Hangi Terapi Türü Size Daha Uygun?

Psikolojik Danışman

Melike Ertunç

08 Eylül 2025

Giriş

Hepimiz hayatımızın bir döneminde zorluklarla karşılaşırız. Kimi zaman yoğun kaygılar, umutsuzluk ya da tekrarlayan olumsuz düşünceler; kimi zaman da ilişkilerde yaşanan sorunlar, iş stresi veya kendimizi ifade edememek… Böyle anlarda terapiye başvurmak, yaşadıklarımızı anlamlandırmamıza ve daha sağlıklı baş etme yolları geliştirmemize yardımcı olabilir.

Ama çoğu kişinin aklında şu soru vardır: “Bunca terapi türü arasında hangisi bana uygun?”

Gelin, en çok bilinen beş terapi yaklaşımına yakından bakalım.

1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

BDT, düşüncelerimiz, duygularımız ve davranışlarımızın birbirini nasıl etkilediğini anlamaya odaklanır. Çoğu zaman farkında bile olmadan zihnimizden geçen olumsuz düşünceler (“Ben başarısızım”, “Kimse beni sevmiyor” gibi), duygularımızı olumsuz etkiler ve davranışlarımızı kısıtlar. BDT, bu düşünceleri fark etmeyi ve daha gerçekçi, yapıcı düşüncelerle değiştirmeyi öğretir.

• Kimler için uygun?
• Kaygı, panik atak, depresyon gibi tanısı olan kişiler için oldukça etkilidir.
• Ama sadece tanısı olan bireyler değil; örneğin iş görüşmesinde kendine güvenemeyen, sürekli “hata yapacağım” kaygısı yaşayan ya da sınavlarda başarısız olma korkusuyla çalışmayı erteleyen kişiler için de faydalıdır.
• Ne sağlar? Daha dengeli düşünmeyi, kaygıyı azaltmayı, kendine güveni artırmayı ve günlük hayatta daha işlevsel adımlar atmayı sağlar.

2. Şema Terapi

Şema terapi, kökleri çocuklukta oluşan düşünce ve duygu kalıplarına odaklanır. Örneğin çocukken sürekli eleştirilen biri, yetişkinlikte “Ben yeterli değilim” şeması geliştirebilir. Bu şemalar farkında olmadan tekrar eden ilişkiler, seçimler ve duygular şeklinde karşımıza çıkar. Şema terapi, bu kalıpları fark edip dönüştürmeye yardımcı olur.

• Kimler için uygun?
• Uzun süredir tekrarlayan ilişki problemleri yaşayan, “neden hep aynı hataya düşüyorum” diyen kişiler.
• Kendini değersiz hisseden, sınır koymakta zorlanan veya aynı tür olumsuz arkadaşlık/partner seçimleri yapan bireyler.
• Ayrıca özgüven sorunları, yoğun terk edilme kaygısı ya da duygusal iniş çıkışlar yaşayanlar için de oldukça faydalıdır.
• Ne sağlar? Kökten bir değişim; kişinin kendisiyle ve başkalarıyla kurduğu ilişkileri daha sağlıklı hale getirmesi.

3. Çözüm Odaklı Kısa Süreli Terapi (ÇÖKST)

ÇÖKST, adından da anlaşılacağı gibi geçmiş sorunlara uzun uzun dönmek yerine, danışanın bugün ve gelecekte neyi değiştirmek istediğine odaklanır. “Bu sorun çözüldüğünde hayatında neler farklı olacak?” gibi sorularla kişiyi çözüme yönlendirir.

• Kimler için uygun?
• Kısa süreli ve pratik bir destek arayan kişiler.
• Örneğin sınav kaygısıyla baş etmeye çalışan bir öğrenci, iş hayatında motivasyonunu artırmak isteyen biri ya da ebeveyn olarak çocuğuyla daha iyi iletişim kurmak isteyenler.
• Ne sağlar? Danışanın güçlü yanlarını fark etmesine, kendine güveninin artmasına ve kısa sürede somut değişimler yaşamasına yardımcı olur.

4. Psikodinamik Terapi

Psikodinamik terapi, geçmiş deneyimlerimizin bugün bizi nasıl etkilediğini anlamaya odaklanır. Çocuklukta yaşanan olaylar, aile ilişkileri ya da bastırılmış duygular yetişkinlikte davranışlarımızı ve ilişkilerimizi şekillendirebilir. Bu terapi, kişinin iç dünyasını keşfetmesine ve farkında olmadan tekrar eden kalıpları anlamasına yardımcı olur.

• Kimler için uygun?
• Sıklıkla aynı tür ilişkilerde hayal kırıklığı yaşayan, “neden hep böyle oluyor” diye düşünen kişiler.
• Kendisini tanımakta zorlanan, sürekli içsel bir boşluk ya da anlam arayışı yaşayan bireyler.
• Günlük hayatta öfkesini kontrol etmekte, duygularını ifade etmekte ya da ilişkilerinde sınır koymakta güçlük çekenler.
• Ne sağlar? Kişinin kendisini daha derinlemesine tanımasını, geçmişin yüklerinden arınmasını ve hayatında daha bilinçli seçimler yapabilmesini sağlar.

5. Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)

ACT, duyguları bastırmaya çalışmak yerine onları kabul etmeyi ve kişinin değerleri doğrultusunda hareket etmesini öğretir. Örneğin “Kaygım geçsin de öyle başlayayım” yerine, “Kaygım olsa bile benim için önemli olanı yapabilirim” bakış açısını kazandırır.

• Kimler için uygun?
• Yoğun kaygı, depresyon ya da zorlayıcı düşüncelerle baş etmeye çalışanlar.
• Ama aynı zamanda “hayatımda anlam bulamıyorum” diyen, yönünü kaybetmiş hisseden ya da değerlerine uygun yaşamak isteyen kişiler.
• Ne sağlar? Daha esnek bir bakış açısı, içsel çatışmalarla barışma ve kişinin kendisi için anlamlı bir hayat kurabilmesi.

Hangi Terapi Türü Size Daha Uygun?

Her terapi türü farklı ihtiyaçlara cevap verir.

• Hedefiniz net, kısa sürede çözüm istiyorsanız: ÇÖKST sizin için uygun olabilir.
• Düşünce kalıplarınızdan sıkıldıysanız, kaygı ve olumsuz inançlarla boğuşuyorsanız: BDT size yardımcı olabilir.
• “Neden hep aynı ilişkilerde aynı sorunları yaşıyorum?” diyorsanız: Şema terapi size derin bir farkındalık sağlayabilir.
• Kendinizi tanımak, geçmişinizin bugünkü etkilerini anlamak istiyorsanız: Psikodinamik terapi sizin yolunuz olabilir.
• “Zor duygularım var ama hayatımı ertelemek istemiyorum” diyorsanız: ACT, duygularla barışmayı ve değerleriniz doğrultusunda yaşamayı öğretir.

Unutmayın, terapi sadece tanısı olan kişiler için değildir. Günlük yaşamda stresten, ilişkilerden, iş yoğunluğundan bunalan herkes için faydalıdır. Sizin için en uygun terapiyi belirlemenin en doğru yolu ise, bir uzmana başvurmak ve ihtiyaçlarınıza göre birlikte karar vermektir.