Kumar Bağımlılığı: Sessiz Bir Tuzak

Psikolog

Mustafa Mert ÇILDIR

10 Ağustos 2025

Kumar Bağımlılığı: Sessiz Bir Tuzak

Kumar, insanoğlunun tarih boyunca bir şekilde var ettiği bir eğlence biçimidir. Antik Roma’da zar oyunları, Osmanlı’da kahvehanelerde oynanan iskambil ve tavla, günümüzde ise online bahis ve casino platformları… Her dönemde, kumar bir yandan heyecan verici bir hobi gibi görünürken, diğer yandan kontrolsüzleştiğinde yıkıcı bir bağımlılığa dönüşebilmiştir.

Kumar bağımlılığı ise yalnızca kişinin maddi varlığını değil, psikolojik sağlığını, sosyal ilişkilerini ve geleceğini de tehlikeye atan, Dünya Sağlık Örgütü’nün “davranışsal bağımlılık” olarak tanımladığı ciddi bir ruh sağlığı problemidir.

Kumar Bağımlılığı Nedir?

Kumar bağımlılığı, kişinin maddi ve manevi zarar gördüğü halde kumar oynama dürtüsünü kontrol edememesi ve bu davranışı tekrarlamaya devam etmesi durumudur. Bu, madde bağımlılığına benzer şekilde beyindeki ödül mekanizmasının sürekli uyarılmasıyla oluşur.

Kumar oynarken beyinde dopamin salınımı artar. Dopamin, “iyi hissetme” hormonu olarak bilinir. İlk başta bu duygu hoş gelir; ancak zamanla beyin, bu hissi tekrar yaşayabilmek için daha büyük riskler almaya yönelir. Bu da tolerans gelişimi ve kontrol kaybı ile sonuçlanır.

Belirtileri

Kumar bağımlılığı genellikle sinsi başlar ve belirtiler zamanla şiddetlenir. En yaygın belirtiler şunlardır:

1. Oynamayı Kontrol Edememe: Kumar oynamayı bırakmayı defalarca denemek ama her seferinde yeniden başlamak.
2. Artan Bahis Miktarı: Önce küçük miktarlarla başlamak, zamanla aynı heyecanı yaşamak için daha yüksek meblağlarla oynamak.
3. Telafi Etme Davranışı: Kayıpları geri kazanmak için tekrar tekrar oynamak (“kaybımı çıkaracağım” düşüncesi).
4. Yalan Söyleme ve Gizleme: Yakın çevreden kumar oynadığını veya kaybettiği miktarları gizlemek.
5. İlişkilerde Bozulma: Kumar yüzünden aile, arkadaş veya iş ilişkilerinin zedelenmesi.
6. Fiziksel ve Ruhsal Etkiler: Stres, uykusuzluk, öfke patlamaları, depresif hisler, bazen intihar düşünceleri.

Nedenleri

Kumar bağımlılığının ortaya çıkmasında biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörler bir arada rol oynar.

• Biyolojik Faktörler
• Beyindeki ödül sistemi hassasiyeti
• Dopamin metabolizmasındaki farklılıklar
• Ailede bağımlılık öyküsü
• Psikolojik Faktörler
• Stres, anksiyete, depresyon
• Düşük özsaygı
• Dürtü kontrol zorlukları
• Çevresel Faktörler
• Kolay erişim (online bahis, kumarhaneler)
• Arkadaş baskısı
• Kumarın toplumda normalleştirilmesi
• Reklam ve promosyonlar

Tedavi Süreci

Kumar bağımlılığı tedavi edilebilir; ancak bu süreç sabır, kararlılık ve profesyonel destek gerektirir.

1. Farkındalık ve Kabul

İyileşmenin ilk adımı, bağımlılığın farkına varmak ve kabul etmektir. Kişinin “Sorunum var” demesi, tedavi kapısını aralar.

2. Psikoterapi

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
• Kişinin kumar hakkındaki yanlış inançlarını değiştirmeyi ve sağlıklı baş etme yöntemleri geliştirmeyi hedefler.
• Örneğin, “Bir dahaki el kesin kazanırım” düşüncesinin irrasyonel olduğunu öğretir.
• Motivasyonel Görüşme
• Kişinin değişime yönelik motivasyonunu artırır.
• Aile Terapisi
• Bağımlılığın aile üzerindeki etkilerini onarmak için aile üyeleri tedavi sürecine dahil edilir.

3. İlaç Tedavisi

Bazı durumlarda psikiyatristler, dürtü kontrolünü güçlendiren veya depresyon/anksiyeteyi azaltan ilaçlar önerebilir.

4. Destek Grupları

Gamblers Anonymous (Kumar Bağımlıları Anonim Grubu) gibi 12 adım programları, benzer deneyimler yaşayan kişilerle dayanışma sağlar.

5. Çevresel Düzenlemeler

• Kumar oynanan yerlere girmeyi yasaklatma (bazı ülkelerde resmi başvuru ile yapılabiliyor)
• Banka kartı ve kredi kartı limitlerini düşürme
• Maddi kaynakların güvenilir bir aile üyesi tarafından yönetilmesi

6. Yeni Yaşam Tarzı

• Spor, sanat, gönüllülük gibi pozitif aktiviteler
• Sosyal ilişkilerin güçlendirilmesi
• Stresle başa çıkma teknikleri öğrenmek (meditasyon, nefes egzersizi)

Kumar Bağımlılığı Tedavi Edilmezse…

Tedavi edilmediğinde kumar bağımlılığı, ciddi sonuçlar doğurur:

• İflas ve borç sarmalı
• Aile içi şiddet ve boşanma
• İş kaybı
• Depresyon, intihar girişimleri
• Suç işleme eğilimi (hırsızlık, dolandırıcılık)

Son Söz

Kumar bağımlılığı, yalnızca “para kaybetme” meselesi değildir; kişinin hayatını, sağlığını ve ilişkilerini etkileyen karmaşık bir psikolojik bozukluktur. İyileşme süreci zor olsa da imkânsız değildir. Doğru terapiler, sosyal destek ve güçlü bir irade ile zincirler kırılabilir.

Unutmayın, yardım istemek cesarettir. Kumar bağımlılığını yenmek, yalnızca kayıpları durdurmak değil, yeniden özgürce yaşayabilmektir.

Psikolog

Mustafa Mert ÇILDIR