Öz Değerin Yeniden İnşası

Uzman Psikolog

Hilâl Yaman

08 Ağustos 2025

Öz Değerin Yeniden İnşası: BDT Perspektifinden İçsel Gücün Keşfi

Öz değer, kişinin kendine duyduğu saygı, değer ve güvenin toplamıdır. İnsanlar, başkalarıyla olan ilişkileri kadar, kendi iç dünyalarındaki değerlendirmelere de bağlı olarak bu öz değeri deneyimlerler. Öz değer, bireyin yaşam kalitesini doğrudan etkileyen, duygusal ve psikolojik sağlıkla ilişkili bir kavramdır. Ancak, sadece kişisel deneyimlere dayalı bir kavram değildir; çevresel faktörler, toplumsal baskılar, kültürel normlar ve hatta psikolojik teori ve yaklaşımlar da bu olguyu şekillendirir.

Bilişsel davranışçı yaklaşım, öz değerin temellerinin, gerçekçi düşünce ve esneklik üzerine kurulması gerektiğini vurgular. Kişinin kendisine değer verme biçimi, onun başarılara ve başarısızlıklara karşı takındığı tutumla şekillenir. Örneğin, bir kişi başarısızlıklarını kişisel bir yetersizlik olarak görürse, öz değeri büyük ölçüde zarar görebilir. Oysa, BDT'nin önerdiği yaklaşımda başarısızlıklar, gelişim ve öğrenme fırsatları olarak kabul edilir. Böylece, kişi kendini olumsuz durumlarla ilişkilendirmek yerine, hatalarından ders çıkararak daha güçlü bir öz değer inşa edebilir.

İçsel Eleştirmen: Kişisel Hedeflere ve Toplumsal Beklentilere Duyulan Baskı

Toplumlar, genellikle belirli bir norm setine dayanarak bireylerin kendilerini değerlendirmelerini ister. Birey, çevresindeki toplumsal baskılarla sürekli olarak uyum içinde olmaya çalışır, bu da öz değerini olumsuz etkileyebilir. BDT perspektifinden bakıldığında, bu baskıların kişideki içsel eleştirmeni besleyerek, özgüven ve öz değerle ilgili olumsuz düşünceler yaratabileceği görülür.

Bir kişi, sadece başkalarının beklentilerine göre kendini değerlendirirse, öz değeri daha kırılgan hale gelir. Bu durumda, kendi içsel değerini bulmak, sadece başkalarının onayına dayalı olmayan bir öz değer geliştirmek kritik bir önem taşır. BDT, bu içsel eleştirmenin, kişinin kişisel hedefleri ve gerçek arzuları doğrultusunda şekillenmesini savunur. Örneğin, “Ben başarılıyım çünkü toplumun istediği gibi yaşıyorum” düşüncesi yerine, “Ben başarılıyım çünkü kendi değerlerime ve hedeflerime uygun bir yaşam sürdürüyorum” düşüncesi öz değeri güçlendirir.

Yani yalnızca dışsal doğrulamalara dayanarak değil, kişinin kendi içsel gücünü keşfetmesi ve bu gücü sağlıklı bir şekilde dışa yansıtmasıyla gelişir. Öz değeri geliştirmek, sadece bir "kendini iyi hissetme" hali değil, aynı zamanda daha derin bir içsel özgürlük, anlamlı bir yaşam ve psikolojik dayanıklılıkla ilintilidir.

Sevgiler.