Yaşanan Bitse de Zihin Bırakmaz: TSSB

Psikolog

Aleyna Sarısaman

22 Mayıs 2025

Hayat bazen bizi hazırlıksız yakalar. Ani bir kaza, beklenmedik bir kayıp, şiddetli bir olay ya da doğal afet… Herkes bu gibi travmatik deneyimleri aynı şekilde karşılamaz. Bazılarımız yaşadığımız olayın etkisini atlatmakta zorlanır, gece uykularımızı kaybederiz, seslerden irkiliriz ya da kendimizi sürekli tetikte hissederiz. İşte bu noktada travma sonrası stres bozukluğundan (TSSB) söz etmek gerekir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?

TSSB, kişinin yaşamını tehdit eden ya da derin bir korku, çaresizlik ve dehşet hissetmesine neden olan bir olayın ardından gelişen ruhsal bir bozukluktur. Bu durum sadece olayın hemen sonrasında değil, haftalar hatta aylar sonra da ortaya çıkabilir.

Belirtiler Nelerdir?

TSSB belirtileri genellikle dört başlıkta toplanır:

1. Yeniden Yaşama (Flashback): Kişi olayı tekrar tekrar zihninde yaşar; kabuslar görür, tetikleyici sesler ya da görüntülerle kriz yaşayabilir.
2. Kaçınma: Travmayı hatırlatacak kişi, yer ya da durumlardan uzak durma davranışı.
3. Negatif Düşünceler ve Duygular: Sürekli suçluluk, umutsuzluk, yabancılaşma hissi.
4. Aşırı Uyarılma: Ani öfkelenme, irkilme tepkileri, uykusuzluk, dikkat sorunları.

TSSB Kimlerde Görülür?

Askerler, kazazedeler, tacize uğramış bireyler, afet mağdurları ve çocukluk çağı travmaları yaşayan kişiler TSSB açısından risk altındadır. Ancak herkes travma sonrası bu bozukluğu geliştirmez. Genetik yatkınlık, geçmiş psikiyatrik öyküler ve sosyal destek yetersizliği riski artırabilir.

Tedavi Mümkün Mü?

Evet. TSSB tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biri Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)’dir. Özellikle EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) gibi özel teknikler, travmatik anıların beynin farklı bölgelerinde işlenmesine yardımcı olur. Gerekli durumlarda ilaç tedavisi de destekleyici olabilir.

İyileşmek Mümkün

Travmalar insanın iç dünyasında izler bırakabilir; ama bu izlerle yaşamak zorunda değilsiniz. TSSB bir zayıflık değil, sadece ruhunuzun yaşadığına verdiği doğal bir tepkidir. Destek almak bir ihtiyaç değil, bir haktır. Unutmayın; konuşarak, anılarla yüzleşerek ve profesyonel yardım alarak iyileşmek mümkündür.