Çocukluk İhtiyaçlarımız ve Şemalarımız

Psikolojik Danışman

Esra Tokat Darıcı

10 Kasım 2025

Her birimiz çocukken bazı temel duygusal ihtiyaçlarla dünyaya geliriz. Güvende hissetmeye, başkalarıyla bağlılık kurmaya, kendimizi ifade edebilmeye, özerk olmaya, özsaygı geliştirmeye ve sağlıklı sınırlar öğrenmeye ihtiyaç duyarız. Bu ihtiyaçlar, bir çocuğun duygusal olarak büyümesi ve sağlıklı bir yetişkin haline gelebilmesi için olmazsa olmazdır.

Eğer bu ihtiyaçlar yeterince karşılanırsa, iç dünyamızda güven, sevgi, aidiyet ve kendine değer verme duyguları kök salar. Böylece yetişkinlikte de kendimizi, ilişkilerimizi ve sınırlarımızı daha sağlıklı biçimde düzenleyebiliriz.

Fakat bu ihtiyaçlar karşılanmadığında, içimizde bir duygusal yara oluşur. Şema terapi bu yaraları “şemalar” olarak adlandırır. Şemalar, çocuklukta yaşadığımız olumsuz deneyimlerin zihnimizde ve duygularımızda bıraktığı kalıcı izlerdir.

Örneğin; çocukken güvende hissetmediysen, yetişkin olduğunda sürekli reddedilmekten ya da terk edilmekten korkabilirsin.

Ya da duyguların sık sık küçümsendiyse, ilerleyen yıllarda kendini ifade etmekte zorlanabilir ve içten içe “Benim duygularım önemsiz” inancını taşıyabilirsin.

İlginç olan ise, bu şemalar yalnızca geçmişin bir hatırası değildir; bugün de ilişkilerimizi, seçimlerimizi ve tepkilerimizi yönlendirmeye devam ederler. Hatta çoğu zaman farkında olmadan, çocuklukta bize en çok zarar veren durumları yeniden yaratırız.

Terk edilmekten korkarken terk edilmekten kaçınamayız, onaylanmak isterken eleştiren kişilere çekiliriz, değersiz hissettiğimiz için değersizleştiren ilişkiler içinde buluruz kendimizi.

Şema terapi, bu döngüleri fark etmemize ve içimizdeki yaralı çocukla yeniden temas kurmamıza yardımcı olur. Çünkü aslında iyileşme, geçmişi silmekle değil; o geçmişte yarım kalmış ihtiyaçları bugün yetişkin halimizle karşılamayı öğrenmekle başlar.

Kendimize daha şefkatli yaklaşmayı, sınır çizmeyi, duygularımızı ifade etmeyi ve kendimizi yeniden değerli hissetmeyi öğrendikçe şemalarımızın etkisi azalır.

Yavaş yavaş, kendimizle ve başkalarıyla daha sağlıklı ilişkiler kurabiliriz.

Sen de bu döngüleri fark etmeye başladıysan, bu senin için bir başlangıç olabilir.