Ergenlerde Madde Kullanım Bozukluğu Terapisi

Psikolojik Danışman – Timuçin Ata Şenses

Ergenlik doğası gereği merak, kimlik karmaşası ve duygusal inişler çıkışlar ile karakterize bir yaşam dönemidir. Madde kullanımının büyük bir sorun haline gelmeye başladığı günümüzde en büyük risk grubunu ergen yaş grubu oluşturmaktadır. Yapılan araştırmalar madde kullanım bozukluğu olan bireylerin bozukluğun şiddeti ile başlama yaşı arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir. Birey ne kadar erken yaşta başlarsa bozukluğun şiddeti de o kadar artmaktadır. Türkiye madde bağımlılığı profili incelendiğinde ise madde kullanan bireylerin büyük çoğunluğunun ergenlik döneminde madde kullanmaya başladıkları ortaya konmuştur.

Ergenlik Dönemi Madde Kullanımı İçin Neden Riskli

Madde kullanımı bozukluğu bireyin içsel süreçlerine bağlı olmakla birlikte çevresel etmenlere de bağlı bir hastalıktır. Ergenlerde merak, kimlik karmaşası, duygusal inişler çıkışlar, düşük yaşam doyumu, düşük beden algısı gibi içsel süreçlerin yanı sıra, aile içi çatışmalar, arkadaş grubunun profili, sosyoekonomik düzey, zorbalık, sosyal medya gibi çevresel etmenler de madde kullanımı için bir risk faktörü oluşturabilmektedir. Bu faktörler farklı yaş grupları için de aynı riski taşımasına rağmen kendini bulma sürecinde olan, artık hayatının en önemli unsurlarından birinin arkadaşları ve arkadaş çevresinde bulunduğu konum olan ve daha dürtüsel kararlar verme eğiliminde olan ergenler için daha büyük bir risk oluşturmaktadır.

Ergen Madde Kullanımında Aile Ne Yapmalı?

Ergenlerin maddeye başlama sürecinde de bırakma sürecinde de aile faktörü önemlidir. Aile için ilk adım madde kullanımının belirtileri hakkında yeterli bilgiye ulaşmak olmalıdır. Bazı ergenler belirtileri uzun bir süre saklamayı başarabilirler ama sonunda açık vereceklerdir.   Bu belirtileri görüp madde kullanımından şüphelenen ailelerin çoğu diğer kronik hastalıkları öğrendiğimizde vermiş olduğumuz tepkiler gibi inkar ve öfke tepkileri göstermektedir. Bu tepkiler doğal tepkiler olmakla birlikte tedavi sürecini uzatan ve zaten suçluluk ve mutsuzluk duygularıyla baş etmeye çalışan ergenin daha da madde yönelmesini sağlamaktadır. İnkar ve öfke duygularıyla baş etmek için ailenin aklında bulundurması gereken en önemli bilgilerden biri; bağımlılık davranışı gösteren birey madde kullanımını sürdürmeyi ne kadar istiyorsa bırakmayı da aynı oranda istiyordur. Bu karşıt istekler arasında sürekli gidip geliyor ve çoğu kez kullanımı sürdürmek üstün geliyordur ve her üstün geliş biraz daha bireyi suçluluk ve mutsuzluk duygusuna itmektedir. Bu sebeple bu dönemde her ne kadar öfke ve inkarla baş etmeye çalışmak zor olsa da aile madde kullanan ergene bunu yansıtmamaya çalışmalıdır. Ona bırakma sürecinde her zaman yanında olunacağı konusunda bir açıklama destek verici olabilir ve ikilemdeki bırakma düşüncesinin güçlenmesine sebep olabilir.

Aile için bir sonraki adım ise yardım almak için uzmanlara başvurmaktır. Bağımlılık tedavisi konusunda uzmanlaşmış kişilerden zaman kaybetmeden yardım almak ergenin tedaviye ikna olmadığı süreçte bile önemlidir.

Ergenlerde Madde Kullanım Bozukluğu Terapisi

Madde kullanım bozukluğu tedavisi, ekip çalışması gerektiren bir tedavidir. Bu ekibin içerisinde hekimler, bağımlılık danışmanları, aile, öğretmenler, arkadaşlar gibi tüm sosyal destek ve profesyonel destek unsurları bulunmalıdır. Özellikle ailenin tedaviye katılımı önemli bir yer tutmaktadır.

Terapi zor ve istikrar gerektirir ancak yerinde uygulamalarla başarıya ulaşabilir. En sık kullanılan tedavi kombinasyonu bilişsel davranışçı terapiye ek olarak ilaç tedavisidir. Bu süreçte madde kullanımını ve aşermeyi tetikleyen faktörler belirlenir ve bunlarla ilgili de bir düzenlemeye gidilir. Yukarda bahsettiğimiz gibi gerekli sosyal desteğin sağlanmasıyla süreç kolaylaşabilir. Bunun için bireyin tedavisine ek olarak aile danışmanlığı da önemlidir.