Ebeveyn-Çocuk İlişkisinde Beceri Öğrenimi

Uzman Aile Danışmanı/Pozitif Psikoterapi Temel Danışmanı

Dilara Yücedal

09 Haziran 2025

İskele Ebeveynlik Modeli

İskele ebeveynlik modeli Amerikalı psikolog Jerome Bruner tarafından 1976 yılında ortaya atılmış bir ebeveynlik modeli olarak karşımıza çıkmaktadır. Model daha çok ebeveynlerin çocuklarına yeni bir beceri öğretirken nasıl bir yol izlemesi gerektiği ile ilgili bilgi vermektedir. Bu modele göre ebeveyn çocuğuna yeni bir beceri öğretirken adeta inşaat halindeki bir binanın iskelesi gibi olmalıdır. Diğer bir deyişle çocuğa yeni bir beceri öğretirken ilk aşamada ona rehberlik etmeli ve çocuk bu beceriye hâkim olduktan sonra talimatlarını durdurmalıdır. Adeta kendi ayakları üzerinde durabilecek hale gelene kadar binaya destek veren iskele gibi hareket edilmesi gerektiği ifade edildiği için de bu modele “İskele Ebeveynlik” olarak adlandırılmıştır. İskele ebeveynliğin nasıl işlediğini maddeler halinde şöyle özetleyebiliriz;

•  Bu modelde en önemli kavramlar “destek ve cesaretlendirme” kavramlarıdır.
•  Bu model çocuğu bir “bina” olarak, ebeveyni ise onu çevreleyen yapı yani “iskele” olarak düşünür.
• Ebeveyn çocuğun gelişimi için yapı desteği sağlamakla görevlidir.
• İskele, bina ile aynı hızda yükselir ancak bina yükseldikçe daha az önemli hale gelir ve bina tamamlanınca iskele binadan ayrılır. Diğer bir deyişle ebeveyn, çocuk ile aynı anda beceriyi geliştirmesine yardımcı olur ve ilk aşamada onunla aynı hızda ilerler. Daha sonra çocuk beceriyi öğrendikçe ebeveyn kendini yavaş yavaş çeker ve alanı çocuğuna bırakır.
• Binanın her bölümü aynı anda tamamlanmayabilir yani çocuk bir beceriyi öğrenirken her aşamasını aynı anda öğrenemeyebilir, bu tarz durumlarda iskele bir kat aşağıya inebilir ya da yukarı çıkabilir yani ebeveyn bir önceki aşamaya dönebilir ya da çocuğunun seviyesine göre bir sonraki aşamaya geçebilir. 

Not: Bu model sayesinde çocuk beceri geliştirirken hem destek alıp beceri öğrenir hem de beceriyi öğrendikten sonra bu beceriyi özgürce kullanır. Bu durumda çocukların özsaygısını, özgüvenini ve başa çıkma becerilerini geliştirir.