Etkili Hikaye Anlatımı: Püf Noktalar ve Faydalı Tavsiyeler

Bir önceki yazıda içerik pazarlaması ve sosyal medya alanları başta olmak üzere, günümüzde hikaye anlatıcılığının yeri, önemi ve bu denli etkili olmasının altında yatan nedenlere yakından baktıktan sonra sıra; etkili hikaye anlatmanın püf noktalarına geldi. Hazırsanız, başlayalım.

“Hikayedeki her cümle de doğrudan veya dolaylı olarak fark etmez, ama mutlaka bu amaca hizmet etmeli.”

Brené Brown, “Eğer kişilerin duygularına hitap etmezsen, onlar üzüldüğünde onların hissedeceği şekilde üzülmezsen veya sevinirken onlar adına sevinmezsen satış yapamazsın. İnandırıcı olabilmen için de iyi bir hikaye anlatıcısı olman gerekir” diyor. Evet, kilit nokta duygular. Önceki yazıda da üzerinde çokça durduğum üzere, hikayeler her şeyden önce hepimizin ortak olarak deneyimlediği duygulara dokunduklarından, evrensel bir nitelik taşıyorlar. Onları özel, etkili ve güçlü yapan en temel nokta bu. Peki, iyi bir hikaye anlatmak için dikkat edilmesi gereken temel noktalar neler?

Öncelikle, iyi bir hikayenin sahip olması gerektiğini düşündüğüm birtakım özelliklerden söz etmek istiyorum. Fikrimce iyi bir hikaye her şeyden önce gerçek ve kendine özgü olmalı. Bir başka deyişle, iyi olmaya çalışmamalı. Dürüstlük üzerine kurgulanmalı ve doğasını olduğu gibi yansıtmalı. Zaten bir hikaye gerçek olduğunda, sahip olması gereken bir diğer özelliğe kendiliğinden kapı aralıyor: evrensellik ve ilişkilendirilebilirlik. Bir hikaye gerçeği ortaya koyduğunda, ister istemez birçok kişi anlatılanlardan kendine bir pay çıkarıyor; kimi bir ucundan, kimi öteki ucundan kendiyle bağ kuruyor, hikayeyle özdeleştiği noktaları keşfediyor. Bu da o hikayenin dinleyici tarafından anlamlandırılmasını ve böylece değer kazanmasını sağlıyor.

İyi bir hikaye, dürüstlük üzerine kurgulandığı ve ortak duygularla tecrübeleri gün yüzüne çıkardığı kadar; merak uyandırmalı, akılda kalmalı ve ilgi çekici olmalı. Hedef kitlesine bilgi kattığı kadar, onlara birtakım hizmetler sunmalı, hayatlarını kolaylaştırmalı veya iyileştirmeli. Ve tabii, iyi bir hikayenin karşısındakiye ulaştırmak istediği kısa ve öz, açık ve net bir mesajı olmalı. Hikayedeki her cümle de doğrudan veya dolaylı olarak fark etmez, ama mutlaka bu amaca hizmet etmeli.

“hedef kitleniz hakkında araştırma yaparak, müşteri personalarınızı açıkça belirlemeniz.”

İyi hikayelerin yaratım süreçlerinde dikkat edilmesi gereken adımlardan söz etmek istiyorum biraz da. Bana sorarsanız, işe hikayeyi dinleyecek kişileri anlamakla başlamak gerekiyor. Hikayenizi kime anlatıyorsunuz? Kime sesleniyorsunuz? İlgi çekici bir hikayeniz olabilir, ancak bu hikayeyi anlatma şekliniz sizi dinleyen kitleye doğru şekilde hitap etmediği sürece, ulaşmak istediğiniz hedefe giden yolda tökezleyebilirsiniz. Bu yüzden, hikayenizi ne şekilde anlatacağınız üzerinde çalışmaya başlamadan önce size önerim; hedef kitleniz hakkında araştırma yaparak, müşteri personalarınızı açıkça belirlemeniz.

Gelelim hikayenin kendisiyle ilgili detaylara. Fikrimce tüm yan unsurlardan önce ilk odağınız, hikayenizin ana mesajını belirlemek olmalı. Bu hikaye aracılığıyla neyi hedefliyorsunuz? Örneğin; marka bilinirliğinizi artırmak mı istiyorsunuz, marka olarak kendi değerlerinizi mi ifade etmeyi hedefliyorsunuz, yoksa amacınız satışlarınızı yükseltmek mi? Mesajınızın net olduğundan emin olmak için hikayenizi birkaç cümleyle özetlemeyi deneyebilirsiniz. Eğer bunu yaparken zorlanıyorsanız, anlattıklarınız dağınık halde kalmış demektir; anlatınızı hem anlamsal hem de biçimsel olarak net, direkt ve spesifik bir forma getirdiğinizden emin olmalısınız.

Hedef kitlenizi tanıyorsunuz, ana mesajınız açık ve net; şimdi sıra duygulara dokunmakta. Hikaye, doğası gereği karşı tarafın duygularına hitap eden, evrensel bir niteliğe sahip olsa da; bu niteliği etkili bir şekilde kullanmak da yine, hikaye anlatıcısına bağlı. Bu noktada size önerim, “Neden?” sorusuna odaklanmanız. Evet bir markaya sahipsiniz, bir ürünün satışını gerçekleştiriyorsunuz veya bir hizmet sunuyorsunuz; ama bunu neden yapıyorsunuz? Bu sizin motivasyonunuzu ortaya koymanızı sağlayacak bir soru, motivasyondan söz etmek de hedef kitlenizin duygularıyla bağ kurmanın en direkt yollarından biri.

“Markanızı, ürününüzü veya hizmetinizi tüm açıklığıyla ortaya koyun”

Bir örnek verelim. Diyelim ki, özel tasarım defterler yarattığınız bir markanız var. Elbette, birincil amaçlarınızdan biri satış yapmak. Peki ya, satış yapmak için neden bu yolu seçtiniz? İşte bunu hatırlayın. Yani neden bir kıyafet markanız yok da, bir defter markanız var? Kendinize bunu iyice düşünmek için zaman yaratın ve daha en başında ne gibi hayallerle yola çıktığınızı kendinize hatırlatın. Yine bu örnekten gidersek, motivasyonlarınızdan biri insanlara yazı yazma alışkanlığı kazandırmak olabilir. Veya yazı yazmanın iyileştirici gücünün fark edilmesini sağlamak. İşte, dinleyicilerinize bunu anlatın. Onlar bunu duymak istiyorlar.

Markanızı, ürününüzü veya hizmetinizi tüm açıklığıyla ortaya koyun; sanki bir insandan bahsedermiş gibi. Bu yolda karşılaştığınız zorluklardan da bahsedin, yarattıklarınızla gurur duyduğunuz anları da paylaşın; tüm serüveninizi olduğu gibi gözler önüne sermekten çekinmeyin. Değerlerinizden söz etmeyi unutmayın.

Hikayenizi diğer hikayelerden farklı kılan ne? Bu sorunun cevabını doldurmaya yoğunlaşın. Merak uyandıran, ilgi çekici, akılda kalıcı detayların özellikle altını çizin. Hikayeniz bittiğinde, dinleyende çeşitli duygular uyanması çok önemli. Mutluluk, hüzün, şaşkınlık, heyecan, umut… Bu duygular çeşitlenebilir, ancak burada önemli olan hikayenizin dinleyende bir duyguya sebebiyet vermesi. Çünkü biliyorsunuz, bir duygu ne nitelik taşıyor olursa olsun, aynı şeye hizmet eder: aksiyon almaya.

Yazımı bitirirken birkaç teknikten bahsetmek istiyorum. Hikayenize bir soru, istatistik, alıntı veya anekdotla başlamak her zaman çok iyi sonuç verir. Çünkü daha ilk andan dinleyicinizin ilgisini çekersiniz. Bir diğer önemli noktaysa görsellik. Hikayenizin zihinlerde canlanması ve akılda kalması için görsel kullanımınızı yeterli seviyede ve doğru bir şekilde gerçekleştirmeye özen gösterin. Kullandığınız görsellerin konunuza uygun olması ve markanızı yansıtması önemli.

Eleştiriye açık olun, aklınıza gelen ilk fikre tutunmakta diretmeyin. Hikayenizi 5, 10, 15 kere revize edip geliştirebilirsiniz. Hatta, geliştirmelisiniz. Ek olarak, hikayenizi anlattıktan sonra hemen geri çekilmeyin, size geri bildirim vermeleri için dinleyenlerinize alan tanıyın. Unutmayın, sizi geliştirecek olanlar onlardan alacağınız yorumlar olacak. Bunun için sosyal medyayı kullanabilirsiniz.

Son olarak, aşağıda hikaye anlatıcılığı konusunda severek takip ettiğim birkaç ismi paylaşmak istiyorum. İyi hikaye anlatıcılarının anlatılarından beslenmenizi ve bu konuda gelişmek istiyorsanız bolca pratik yapmamanızı tavsiye ediyorum.

• Barış Özcan. Özellikle “Neden Bu Tablo Bizi İçine Çekiyor? Nedimeler’in 364 Yıllık Gizemi” başlıklı videosu.
• Başak Kablan. Özellikle “Nasıl Besleniyorum?” ve “Spor Hayatımı Değiştirdi” adlı videoları.
• “Cep Hikayeleri” adlı Youtube kanalını da takip edebilirsiniz.