Merhamet Yorgunluğu Nedir?

Psikolojik Danışman

Didar Çavdarcı

11 Mart 2025

Merhamet Yorgunluğu Nedir?

Merhamet yorgunluğu bakım veren mesleklerde ve bir hastaya bakım veren kişilerde sıklıkla görülen bir durumdur. Merhamet duygusu ve empati yapmanın sonucunda gelişen merhamet yorgunluğu, yaşayan kişilere ve bakım verdikleri insanlara zarar verebilir. Uzun süreli olarak bakım veren konumunda kalmak, bakım verenin bu durumu fark etmeyişi ve önlem almayışı bu duruma sebep olabilir. Bu durum fark edilmedikçe ve önlemler alınmadıkça kişilerde duygusal, sosyal, fiziksel ve ruhsal anlamlarda tükenmişliğe yol açabilir.

Merhamet Yorgunluğu Kimlerde Görünür?

Merhamet yorgunluğunu uzun süreli veya sürekli hastalara bakım veren kişilerde görmek mümkün.

Bu tanıma uyan hemşireler, doktorlar, ruh sağlığı çalışanları gibi çeşitli sağlık alanlarında çalışan insanlar örnek gösterilebilir. Bunun yanında merhamet yorgunluğu hasta yakını olan, hasta yakınına bakım veren diğer kişilerde de görülebilir. Bunlara örnek olarak her yaştan bakıma muhtaç aile üyelerine bakan kişileri gösterebiliriz.

Bakım veriyor olmak bazı insanlarda fiziksel veya duygusal olarak istenmeyen durumlara yol açabilmektedir.

Merhamet Yorgunluğunun Belirtileri Nelerdir?

Merhamet yorgunluğunu yaşayan insanlardan bahsettik. Bu insanların merhamet yorgunluğu yaşadıklarında karşılaştıkları en yaygın durum ise duygusal anlamda hissizliktir.

Merhamet yorgunluğu kişiyi hissizleştirebilir, tükenmişlik hissiyatı yaşatabilir, empati yeteneklerini azaltabilir. Bu nendenle bakım verenlerin bakım verdikleri kişilere dolaylı olarak zarar vermeleri bile mümkün olabilir.

Kişisel anlamda ise çeşitli sağlık sorunlarına, hayatta anlam bulamamaya, şefkat kaybına, yaşamsal doyumun azalmasına ve bunun gibi çeşitli istenmeyen durumlara sebep olabilir. Kişi bu durumda bunalmış, yalnız, umutsuz hissedebilir.

Kişinin işi bakım vermekle alakalıysa meslekten keyif almamaya veya mesleğini yapmaktan kaçınmaya sebep olabilir.

Merhamet Yorgunluğu İçin Neler Yapılmalı?

Merhamet yorgunluğu farkındalıkla ve çeşitli önemlerle aşılabilecek bir durumdur. Farkrındalık ve önlemler için, kişiye göre değişen aktiviteler mümkündür.

• Psikolojik Yardım
• Öncelikle durumun farkına varılmalı. Bakım veren konumundaysanız ve kendinizi bu durumdan ötürü yorgun, çaresiz hissediyorsanız kendi iyilik haliniz için eylem almanız gerekebilir. Tabii ki kendi kendinize bir tanı koymanız mümkün değil. Bu yüzden kendinizi duygusal ve/veya ruhsal anlamda yardıma muhtaç hissediyorsanız psikolojik yardım almayı düşünebilirsiniz. Bu süreç için kendinize yapacağınız manevi yatırımlardan birincisi bu olabilir.

• Farkındalık
• Merhamet yorgunluğuna dair önlem alabilmek adına öncelikle kendi durumunuzu saptamanız önemlidir. Merhamet yorgunluğunu tanımak, bu konuda eğitimler almak, profesyonellere danışmak yapabileceğiniz şeylerden birkaçı.
• Bunun yanında eğer mesleğiniz bakım vermeyi gerektiriyorsa mesleki doyumunuzu arttıran faliyetlerde bulunmak, mesleğin pozitif yönlerine değer vermek gibi farkındalıklar üzerinde çalışabilirsiniz.
• Bireysel olarak bakım veren konumundaysanız benzer şekillerde hayatınızda bir amaç ve anlam bulmak, kendinizi tanımaya çalışabilirsiniz. Bunların yanında ize zarar veren şeyleri saptamak ve bunlar üzerinde çözümcül eylemlerle uğraşmayı deneyebilirsiniz. Kendinize iyi gelen aktiviteleri belirleyebilir, bunları hayatınıza katabilir veya hayatınızdaki yerlerini arttırabilirsiniz.

• Öz Bakım
• Yukarıda kendinizi tanımanın öneminden bahsetmiştik. Bir diğer nokta olan öz bakım da kendinizi tanımaktan geçiyor. Kendinizi tanıyarak, size iyi gelen şeyleri saptayarak hayatınızdaki yerlerini arttırabilirsiniz. Kendinizi dinleyip neye ihtiyaç duyduğunuzu anlayarak bu ihtiyaçlarınıza yönelebilirsiniz.
• Nefes egzersizleri, durumların pozitif yanlarına odaklanmak, olumlulu tutum geliştirmek, yürüyüş yapmak, rutinler belirlemek, sanatsal aktivitelere ağırlık vermek, rahatlatıcı film-diziler izlemek, müziği hayatınıza katmak, meditasyon yapmak gibi çeşitli aktiviteleri hayatınıza katmayı veya sıklıklarını arttırmayı düşünebilirsiniz. Her insanın hoşlandığı aktiviteler farklı olabilir. Bu aşamada kendinizi tanımak oldukça önemlidir.

• Duygu Düzenleme Becerileri
• Duygu düzenleme becerisi günlük yaşamda yaşadığımız olaylara daha esnek yaklaşabilmektir. Genel anlamda duygularınızın farkında olmayı, onları anlamlandırmayı, kabul etmeyi ve istenilen şekilde kontrol edebilmeyi ifade eder. Sadece merhamet yorgunluğu yaşayan insanların değil diğer bütün bireylerin günlük yaşamını daha pozitif hale getirebilmesinde önemli bir rol oynar.
• Sosyal Destek
• Merhamet yorgunluğu yaşayan kişiler zaman zaman kendilerini soyutlanmış, yalnız ve çaresiz hissedebilirler. Bu gibi durumlarda duygusal destek önemli bir noktada yer alır. Benzer insanlarla iletişim kurarak duygusal destek alma, mantıksal fikir danışma, süpervizyon alma, bakım verme sırasında yardımlaşma veya benzer insanların bulunduğu gruplara katılma süreci daha kolay atlatmanızda ve yalnız olmadığınızı fark etmenize yardımcı olabilir.

Merhamet Yorgunluğuyla Başa Çıkmak Mümkün

Merhamet yorgunluğu, fark edilip doğru adımlar atıldığında aşılabilecek bir durumdur. Kendinizi tanıyarak duygusal, fiziksel ve sosyal ihtiyaçlarınızı anlamak, bu süreçte büyük fark yaratabilir. Örneğin, bir hemşireyseniz, yoğun tempolu iş günlerinde kendinize ayıracağınız küçük molalar ya da meslektaşlarınızla paylaşımda bulunmak, iş yükünüzü hafifletebilir. Bakım veren bir aile üyesiyseniz, sorumluluklarınızı başkalarıyla paylaşmak ve duygusal destek almak çok önemli olabilir. Unutmayın, başkalarına daha iyi bakım verebilmek için önce kendinize özen göstermelisiniz. Kendinizi ihmal etmediğinizde, hem ruhsal sağlığınız hem de başkalarına sağladığınız destek güçlenecektir.

Didar ÇAVDARCI